Voor het rapport “blikvanger” van ROC Friese Poort schreef ik een artikel over onderwijsinnovatie en brede vorming. Het rapport is een publicatie over Brede Vorming binnen het middelbaar beroepsonderwijs. Een blik op brede vorming binnen de verschillende vestigingen. 

De aardappeleters

Vroeger was alles beter. Terug naar de basis. Terug naar hoe het was. Dit was voor mij de trigger om te beginnen aan de opleiding Learning & Innovation. Wat als we helemaal terug gaan naar vroeger? Hoe zouden we dan de uitdagingen van vandaag oplossen?

Voor dit artikel las ik een stukje uit het boek: wie is er bang voor vooruitgang? In het laatste hoofdstuk gebruikt de schrijver, J. Vink, een metafoor vanuit het schilderij ‘’de aardappeleters’’. Een schilderij van Vincent van Gogh. Aan tafel zit familie de Groot. Een gezin die in tijd leefde waarbij de handen werden gebruikt om de aardappels uit de grond te halen. Diezelfde handen werden gebruikt om de aardappels op te eten. Wat als familie de Groot zich nu van het doek los kon maken en in deze wereld stapte? Wat zouden ze dan zien? Een supermarkt vol met aardappels in allerlei verschillende maten en soorten. Was vroeger alles beter?

‘Met die handen die zij in den schotel steken zelf de aarde hebben omgespit en (…) dat zij hun eten zoo eerlijk verdiend hebben’.

Conform

Het grote verschil met toen is dat alles nu toereikend is voor ons. Al het lekkere eten, contacten, vliegreizen, het laatste nieuws, een taxirit of een nieuw product. Binnen een paar klikken hebben we het. Het maar alles kunnen hebben geeft ons conform. Maar als we een tegenslag of probleem tegenkomen gaan we dit uit de weg. Alles moet van te voren worden gepland en vooral ingedekt worden. In mijn studiereis wil ik meer in dialoog komen met collega’s over de waarden van onderwijs. Die dialoog is voor mij brede vorming: empathie voor elkaar hebben en verschillen waarderen.

In mijn studiereis kom ik onderwijs tegen waar een beroep wordt gedaan op ondernemende vaardigheden: eigen leervragen opstellen, zelfstandig kunnen plannen en oplossingsgericht kunnen denken. Deze actieve leeromgevingen zorgen voor discussie? Kunnen studenten dit wel? Waarop docenten vaak reageren door de controle te nemen. Controle in de vorm van strakke planningen en weinig bewegingsruimte. Een unieke leeromgeving komt hiermee te vervallen. Je raakt namelijk de kern van persoonsvorming als je studenten durft los te laten.

 ‘’Versnel je verandering met een omweg, leren is de manier om bij prestaties te komen’ – Ben Tiggelaar

We nemen geen risico’s meer

Risico nemen om het leerproces, het leerproces te laten zijn. Verander vanuit een strakke planning waar geen ruimte is voor flexibiliteit. En als we dan iets nieuws doen, doen we er weer een vakje bij. Iets afvinken werkt zo fijn. Kunnen we op deze manier het beste uit onszelf halen? Binnen de kaders zullen we onszelf en studenten ruimte moeten bieden om te leren. Het proces aangaan om op die manier tot de kern te komen: persoonsvorming. Waarom? Veranderingen maken ons onzeker. De wereld verandert snel. We weten niet goed hoe en op welke manier. Daarom hebben we wendbare mensen nodig. Mensen die kunnen meebuigen met veranderingen en met een proactieve houding  veranderingen aangaan.

Dit vraagt ontwikkeling van persoonsvorming. Openstaan voor nieuwe ontwikkelingen die op je pad komen. In mijn studiereis probeer ik met mensen in contact te komen. Contacten die mijn visie op leren en innoveren sterker kunnen maken. Dat is voor mij brede vorming. De manier waarop je naar de Wereld kijkt. Breed kijken, nieuwsgierig zijn en van alles het leermoment zien. Niet bang zijn om het oude los te laten maar juist het nieuwe te omarmen.

En als je wilt veranderen dan ga je een proces aan. Niet een workshop hier en daar, maar echt veranderen. Veranderen hoeft niet altijd lineair en rationeel te zijn. Binnen het onderwijs zien we een verschuiving waarbij creativiteit en een dynamische zienswijze minstens zo belangrijk worden. Veranderingen is het van elkaar leren en bestaat uit een hoogst persoonlijke ervaring. Iedereen reageert anders op innovaties. Verschillen in persoon, professionele achtergronden en ervaringen hebben invloed op de innovatiegedachte (Verbiest, 2014). Open staan voor elkaars gedachte en verschillen is voor mij brede vorming. Daarnaast moeten we niet bang zijn dat we fouten mogen maken of onzeker kunnen zijn over een vernieuwing. Wat typisch is voor kunst, een kunstenaar zoekt naar nieuwe dingen, gebruikt de onzekerheid en twijfel als basis om te komen, met z’n verbeeldingskracht, tot nieuwe dingen (Fasen, 2020). We hebben meer onzekerheid en twijfel nodig in het onderwijs. Ruimte om even te kunnen stilstaan, om vervolgens duurzaam te veranderen.